Zjawisko aquaplaningu - co to jest?

Aquaplaning, inaczej hydroplaning lub akwaplanacja, to zjawisko polegające na utracie przyczepności podczas jazdy po mokrej nawierzchni. Dochodzi do niego, kiedy woda gromadzi się pod oponami szybciej niż ciężar samochodu jest ją w stanie wyprzeć. Co to oznacza?

Warunkiem zachowania odpowiedniej przyczepności podczas opadów deszczu jest utrzymywanie stałego kontaktu pomiędzy bieżnikiem oraz drogą, po której się poruszamy. Jeśli w miejsce styku dostanie się zbyt dużo wody i z jakiegoś powodu nie jest ona na bieżąco odprowadzana, jej ciśnienie rośnie. Kiedy osiągnie ono większą wartość niż nacisk pojazdu na podłoże, opony zamiast rozpraszać wodę kumulują ją i auto zaczyna „płynąć”. W konsekwencji, kierowca traci panowanie nad pojazdem, ponieważ nie może skorygować toru jazdy, ani tym bardziej utrzymać się w zakręcie. Nic więc dziwnego, że zjawisko aquaplaningu jest tak częstym powodem stłuczek, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę warunki atmosferyczne panujące w naszej szerokości geograficznej.

Co wpływa na ryzyko wystąpienia aquaplaningu?

Odpowiednia przyczepność opony zależy przede wszystkim od jej jakości, dlatego podczas zakupu należy zwrócić uwagę na rodzaj ogumienia i typ bieżnika. Optymalnie, jeśli bieżnik składa się z rowków kątowych, poprzecznych i obwodowych oraz z lamel o znacznej wysokości i szerokości. Szczególną ostrożność podczas opadów deszczu powinni zachować właściciele aut o niewielkiej masie i szerszych oponach, które – bezpieczniejsze w słoneczny dzień – na mokrej nawierzchni zachowują się jak pług. Z tego względu muszą być one przystosowane do znacznie większego przepływu wody i lepiej ją rozpraszać, co ułatwiają kierunkowe bieżniki o dużych rowkach układających się w kształt litery V oraz ogumienie z zaokrąglonymi brzegami.

Co oczywiste, wypadki z powodu akwaplanacji znacznie częściej zdarzają się przy dużej głębokości nagromadzonej na jezdni wody. Mało kto jednak wie, że przyczepność zmniejszają dodatkowo rozpuszczone w niej zanieczyszczenia oraz sól drogowa. Podczas deszczu w miarę możliwości warto także omijać drogi pokryte zużytym asfaltem. Często na pierwszy rzut oka może się wydawać, że ilość wody na jezdni jest niewielka i nie bierzemy pod uwagę głębokich kolein, które są nią wypełnione. Występuje wówczas zjawisko tak zwanego aquaplaningu wzdłużnego – na boki ucieka tył samochodu. Natomiast z aquaplaningiem poprzecznym mamy do czynienia na zakręcie, kiedy auto wjedzie w kałużę i wypadnie z drogi.

Ryzyko wpadnięcia w poślizg zwiększa również niedostatecznie ciśnienie w oponach oraz nadmierna prędkość. Według testów do aquaplaningu może dojść już po przekroczeniu 80 km/h, chociaż w praktyce zjawisko to występuje zwykle przy znacznie wyższych wartościach na liczniku.

Przyczepność na mokrej nawierzchni - zależności

Od 2012 roku wszystkie nowe opony na rynku unijnym muszą być etykietowane, czyli posiadać informacje o kluczowych parametrach, w tym przyczepności na mokrej powierzchni. Klasa przyczepności ogumienia jest nadawana w oparciu o długość drogi hamowania na asfalcie pokrytym taflą wody. Warto wiedzieć, że najwyższa klasa (oznaczana literą A) może skrócić drogę hamowania na śliskiej nawierzchni nawet o 18 metrów (w porównaniu z klasą F)! Jeśli więc chcemy zwiększyć przyczepność naszego auta i tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia akwaplanacji, inwestujmy w opony w zielonym paskiem na etykiecie (klasy od A do C).

Jak zachować się w przypadku wpadnięcia w poślizg?

Aby odpowiednio zareagować, najpierw musimy zdać sobie sprawę, z jakim zjawiskiem mamy do czynienia. W przeciwnym razie możemy wpaść w panikę i zareagować impulsywnie, pogarszając sytuację. Utratę własności trakcyjnych rozpoznamy zwykle po zmniejszeniu oporu na kierownicy i zarzucaniu tyłem samochodu. Najgorsze, co możemy zrobić, to gwałtownie zahamować – zamiast tego należy zdjąć nogę z gazu, aby auto samo wytraciło prędkość, a ciśnienie wody pod kołami zmalało. Równie niebezpieczne jest nerwowe kręcenie kierownicą, które powoduje, że auto po odzyskaniu przyczepności, nagle zmienia kierunek jazdy. Z kolei przy aquaplaningu poprzecznym kluczowe jest delikatne przyhamowanie i zmniejszenie kąta skrętu. Hamulca awaryjnego możemy użyć tylko w przypadku, kiedy brak jego zaciągnięcia będzie skutkować poważną kolizją z innym pojazdem. Warto zaufać statystykom, które pokazują, że większość wypadków na mokrej nawierzchni spowodowana została nie samą akwaplanacją, ale niewłaściwą reakcją na nią.

Co zrobić, aby zapobiec akwaplanacji

O ile na warunki pogodowe oraz stan dróg jako kierowca nie masz wpływu, o tyle możesz podjąć szereg działać, które zmniejszą ryzyko wpadnięcia w poślizg:

1. Regularnie kontroluj stan swoich opon (przede wszystkim grubość bieżnika – minimalna wymagana prawem to 1,6 mm, zalecana minimalna to 4 mm!) oraz poziom ich napompowania;
2. Dbaj o stan techniczny samochodu, zwłaszcza jego zawieszenie i układ kierowniczy;
3. Prędkość jazdy zawsze dostosowuj do warunków pogodowych i stanu nawierzchni – podczas deszczu zachowaj szczególną ostrożność, utrzymuj odpowiednią odległość od innych pojazdów i bądź przygotowany na niemiłe niespodzianki na drodze;
4. Aby czuć się pewniej, możesz też zapisać się na specjalne szkolenie z bezpiecznej jazdy (więcej informacji znajdziesz -> tutaj) i wspólnie z instruktorem przećwiczyć prawidłową reakcję na wpadnięcie w poślizg.